Kuran’da bahsi geçen peygamberlerin her biri, belli özellikleri ile dikkati çeken kavimlere gönderilmişlerdir. Bu kavimler, daha önce kendilerine gelen elçileri yalanlamış, azgınlaşmış ve aşırılığa gitgide daha fazla yönelmiş topluluklardı. Peygamberlerin görevi ise dini tanımayan veya tanıdığı halde inkara yönelen bu topluluklara hak dini tanıtmak, onları Allah’a çağırmak ve ahirete yöneltmekti.
Bu ise son derece zor bir işti. Tek başına bir insan, insanların çoğunun kendisine karşı çıkıp tepki göstereceğini bile bile, o ana kadar hiç duyulmamış veya duyulduğu halde kabul edilmemiş hak dini insanlara tanıtmak üzere görevlendiriliyordu. Üstelik bu görev, sahip olduklarını ve hatta hayatını tehlikeye sokuyordu. İnsanlar, sırf Allah’a çağırdığı için kendisinden nefret edebilir, hatta kendisini öldürmeye yeltenebilirlerdi. Kendisine eziyet edebilir, inanmış gibi görünüp hainlik yapabilirlerdi. Peygamberin çevresindeki hiç kimse, hatta ailesi bile kendisine inanmayabilirdi. Sorumluluğu ise Allah’a karşıydı. Bu, mutlaka yerine getirilmesi gereken, kapsamı ve önemi oldukça büyük olan bir sorumluluktu. İnsanların dini öğrenip öğrenmemeleri ve öğrendikleri ile cenneti hak edip etmemeleri peygamberin üzerindeki bir yükümlülük değildi. Onun tek vazifesi dini tebliğ etmekti.
Bu, dünya üzerinde tanıyıp bildiğimiz hiçbir şeye benzemez. Tek başına bir insanın büyük bir topluluğa karşı bu göreve başlaması, oldukça zorlu bir iştir.
Ancak elbette durum, dışarıdan bakanlar için böyledir, aslında, herşeyin üzerinde hakim olan Allah’ın gücüdür. Böyle bir durumda da inkarcıların sayısı ya da gücü önemli bir faktör olmaz. Peygamberlerin her biri bu gerçeği çok iyi bilerek hareket etmişler, üzerlerindeki bu sorumluluğu Allah’a olan güvenleri ile tam anlamıyla yerine getirmişlerdir. Allah peygamberlerin bu üstün özelliklerini ayetlerinde övmektedir. Kuran’da bildirildiği gibi Allah’ın yardımı her zaman inananlardan yanadır ve Allah peygamberlerini insanların zulümlerinden korumaktadır. Kuran’da, Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav)’in hicret sırasında yaşadığı bir tehlikeden söz edilirken bu gerçek şöyle açıklanmıştır:
Siz O’na (Peygambere) yardım etmezseniz, Allah O’na yardım etmiştir. Hani kafirler ikiden biri olarak O’nu (Mekke’den) çıkarmışlardı; ikisi mağarada olduklarında arkadaşına şöyle diyordu: “Hüzne kapılma, elbette Allah bizimle beraberdir.” Böylece Allah O’na ‘huzur ve güvenlik duygusunu’ indirmişti, O’nu sizin görmediğiniz ordularla desteklemiş, inkar edenlerin de kelimesini (inkar çağrılarını) alçaltmıştı. Oysa Allah’ın kelimesi, yüce olandır. Allah üstün ve güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir. (Tevbe Suresi, 40)
Peygamberler, Kuran’da Allah’a karşı her şartta korudukları içli yakınlıkları ile örnek gösterilmişlerdir:
Andolsun sizin için, Allah’ı ve ahiret gününü umanlar ve Allah’ı çokca zikredenler için Allah’ın Resulünde güzel örnekler vardır. (Ahzab Suresi, 21)
İstekleri katıksızca Allah’tandır. Kendilerine peygamberlik görevinin verilmesinden itibaren tek çabaları verilen bu görevi yerine getirmek ve kavimlerini Allah’a çağırmak olmuştur. İstekleri de elbette ki amaçları ile doğru orantılı olmuştur. İçli, katıksız, yakın ve samimi duanın örneklerini işte bu nedenle peygamberlerde oldukça net bir biçimde görebiliriz.
Bu nedenle kitabın bundan sonraki kısmında Kuran’da öğretilen peygamber dualarını inceleyeceğiz.
Hz. Nuh (as)’ın Duaları
Kuran’da, yıllar boyunca, örnek bir kararlılıkla kavmini tevhid dinine çağıran Hz. Nuh (as)’ın sabrından övgü ile bahsedilir. Hz. Nuh (as) kendisine ve yanındaki müminlere düşmanlık gösteren kavmine karşı kararlılıkla mücadele etmiştir. Hz. Nuh (as)’ın içinde bulunduğu her türlü durumda Allah’a yönelmesi, O’nun yardımını umarak samimiyetle dua etmesi ise müminler için büyük bir örnektir. Hz. Nuh (as) içinde bulunduğu durumu Allah’a söylemiş ve şöyle dua etmiştir:
Sonunda Rabbine dua etti: “Gerçekten ben, yenik düşmüş durumdayım. Artık Sen (bu kafir toplumdan) intikam al.” (Kamer Suresi, 10)
Başka bir surede Hz. Nuh (as)’ın Allah’a duası şu şekilde haber verilir:
Nuh: “Rabbim, yeryüzünde kafirlerden yurt edinen hiç kimseyi bırakma.” dedi. “Çünkü Sen onları bırakacak olursan, Senin kullarını şaşırtıp-saptırırlar ve onlar, kötülükte sınırı aşan (facir’den) kafirden başkasını doğurmazlar. Rabbim, beni, annemi, babamı, mü’min olarak evime gireni, iman eden erkekleri ve iman eden kadınları bağışla. Zalimlere yıkımdan başkasını arttırma.” (Nuh Suresi, 26-28)
Allah, Hz. Nuh (as)’ın bu duasını kabul etmiş ve ileride kopacak olan Tufan’a hazırlık yapmasını emretmiştir. Hz. Nuh (as) yakında herhangi bir deniz veya göl olmamasına rağmen Allah’ın emri üzerine büyük bir gemi yapmaya başlamıştır. Geminin yapımı sırasında kavmi ise kendisi ile alay etmeye devam etmiştir. Bu olay Kuran’da şöyle haber verilir:
Gemiyi yapıyordu. Kavminin ileri gelenleri kendisine her uğradığında onunla alay ediyordu. O: “Eğer bizimle alay ederseniz, alay ettiğiniz gibi biz de sizlerle alay edeceğiz” dedi. (Hud Suresi, 38)
Ancak Hz. Nuh (as) kavminin tüm baskısına rağmen, Allah’ın emri gereği gemiyi hazırlamaktadır. Ve sonunda Allah’ın vaadi gelir ve tufan patlak verir:
Biz de ‘bardaktan boşanırcasına akan’ bir su ile göğün kapılarını açtık. Yeri de ‘coşkun kaynaklar’ halinde fışkırttık. Derken su, takdir edilmiş bir işe karşı (hükmümüzü gerçekleştirmek üzere) birleşti. Ve onu da tahtalar ve çiviler(le inşa edilmiş gemi) üzerinde taşıdık. (Kamer Suresi, 11-13)
Tufan sırasında boğulanlardan birisi de Hz. Nuh (as)’ın oğludur. Hz. Nuh (as) tufandan önce oğlunu gemiye çağırır ancak oğlu babasının bu çağrısını kabul etmez. (Hud Suresi, 43) Kuran’da Hz. Nuh (as)’ın, oğlunun ölümü üzerine Allah’a şu şekilde seslendiği haber verilmektedir:
Nuh Rabbine seslendi: Dedi ki: “Rabbim, şüphesiz benim oğlum ailemdendir ve Senin va’din de doğrusu haktır. Sen hakimler hakimisin.” Dedi ki: “Ey Nuh, kesinlikle o senin ailenden değildir. Çünkü o, salih olmayan bir iş (yapmıştır). Öyleyse hakkında bilgin olmayan şeyi benden isteme. Gerçekten ben, cahillerden olmayasın diye sana öğüt veriyorum.” (Hud Suresi, 45-46)
Hz. Nuh (as) kavminin helak edilmesi için dua ederken “mümin olarak evine girenlerin” korunmasını istemiştir. Oysa Nuh’un oğlu iman etmemiştir. Kuran’da Hz. Nuh (as)’ın Allah’a kendisini affetmesi için şöyle dua ettiği bildirilir:
Dedi ki: “Rabbim, bilgim olmayan şeyi Senden istemekten Sana sığınırım. Ve eğer beni bağışlamaz ve beni esirgemezsen, hüsrana uğrayanlardan olurum.” (Hud Suresi, 47)
Hz. İbrahim (as)’ın Duaları
Günümüzde milyonlarca insanın hac görevini yerine getirmek için ziyaret ettiği Kabe’yi inşa eden Hz. İbrahim (as), Kuran’da, “tek başına bir ümmet” olarak tanıtılmaktadır. O ve oğlu Hz. İsmail (as), bundan binlerce yıl önce, Allah’ın vahyi doğrultusunda insanların toplanacakları ve O’nu zikredecekleri, yılın belirli zamanlarında oraya hacca gelecekleri bir ev inşa etmişlerdir. Bu evin Kuran’daki adı Kabe’dir. İkisi bunu bir ibadet olarak yapmış, ve sonrasında şöyle dua etmişlerdir:
İbrahim, İsmail’le birlikte Evin (Ka’be’nin) sütunlarını yükselttiğinde (ikisi şöyle dua etmişti): “Rabbimiz bizden (bunu) kabul et. Şüphesiz, Sen işiten ve bilensin”. (Bakara Suresi, 127)
Kabe’nin inşa edildiği yer zamanla gelişecek ve bugün Mekke olarak isimlendirdiğimiz şehir halini alacaktır. Hz. İbrahim (as) burası için Allah’a şöyle dua etmiştir:
Hani İbrahim: “Rabbim, bu şehri bir güvenlik yeri kıl ve halkından Allah’a ve ahiret gününe inananları ürünlerle rızıklandır” demişti de (Allah: “Sadece inananları değil) inkâr edeni de az bir süre yararlandırır, sonra onu ateşin azabına uğratırım; ne kötü bir dönüştür o”demişti. (Bakara Suresi, 126)
Hz. İbrahim (as) ve oğlu Hz. İsmail (as) dualarında sadece kendi yaşadıkları dönem için değil, kendilerinden sonra gelecek olan kuşaklar için de bazı isteklerde bulunmuşlardır:
Rabbimiz, ikimizi Sana teslim olmuş (Müslümanlar) kıl ve soyumuzdan Sana teslim olmuş (Müslüman) bir ümmet (ver). Bize ibadet yöntemlerini (yer veya ilkelerini) göster ve tevbemizi kabul et. Şüphesiz, Sen tevbeleri kabul eden ve esirgeyensin. Rabbimiz, içlerinden onlara bir elçi gönder, onlara ayetlerini okusun, kitabı ve hikmeti öğretsin ve onları arındırsın. Şüphesiz, Sen güçlü ve üstün olansın, hüküm ve hikmet sahibisin. (Bakara Suresi, 128-129)
Hz. İbrahim (as)’ın bir başka duasında, Allah’a yakınlaşma yolları aradığı şöyle haber verilmektedir:
Hani İbrahim: “Rabbim, bana ölüleri nasıl dirilttiğini göster” demişti. (Allah ona:) “İnanmıyor musun?” deyince, “Hayır (inandım), ancak kalbimin tatmin olması için” dedi. “Öyleyse, dört kuş tut. Onları kendine alıştır, sonra onları (parçalayıp) her bir parçasını bir dağın üzerine bırak, sonra da onları çağır. Sana koşarak gelirler. Bil ki, şüphesiz Allah, üstün ve güçlü olandır, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Bakara Suresi, 260)
Ayetten de açıkça anlaşıldığı gibi İbrahim Peygamberin Allah’tan ölüleri nasıl dirilttiğini göstermesini istemesi, inancındaki bir zayıflıktan dolayı değildi. Aksine iman etmişti, ama iman ettiği gerçeği tam anlamıyla kavramak istiyordu. O, son derece samimi ve içten bir biçimde Allah’ın bir mucizesine tanık olmayı istemiş, Allah bu samimi duaya icabet etmişti.
Hz. İbrahim (as)’ın babası bir putperestti. O, babasına dini tebliğ etmiş ancak babası iman etmeyi kabul etmemişti. İbrahim Peygamber ise babası için Allah’tan bağışlanma dilemişti:
(İbrahim:) “Selam üzerine olsun, senin için Rabbimden bağışlanma dileyeceğim, çünkü, O, bana pek lütufkardır” dedi. Sizden ve Allah’tan başka taptıklarınızdan kopup-ayrılıyorum ve Rabbime dua ediyorum. Umulur ki, Rabbime dua etmekle mutsuz olmayacağım.” (Meryem Suresi, 47-48)
Hz. İbrahim (as)’ın, babası bir mümin olmadığı halde onun için Allah’a dua etmesinin gerçek nedeni de Kuran ayetlerinde şöyle haber verilmektedir:
Kendilerine onların gerçekten çılgın ateşin arkadaşları oldukları açıklandıktan sonra -yakınları dahi olsa- müşrikler için bağışlanma dilemeleri Peygambere ve iman edenlere yaraşmaz. İbrahim’in babası için bağışlanma dilemesi, yalnızca ona verdiği bir söz dolayısıyla idi. Kendisine, onun gerçekten Allah’a düşman olduğu açıklanınca ondan uzaklaştı. Doğrusu İbrahim, çok duygulu, yumuşak huyluydu. (Tevbe Suresi, 113-114)
Bugün milyonlarca insanın ziyaret ettiği Mescid-i Haram’a yani Kabe’ye ilk yerleşen Hz. İbrahim (as), duasının devamında oğulları İsmail, İshak ve tüm müminler için şu isteklerde bulunmuştu:
Rabbimiz, gerçekten ben, çocuklarımdan bir kısmını Beyt-i Haram yanında ekini olmayan bir vadiye yerleştirdim; Rabbimiz, dosdoğru namazı kılsınlar diye (öyle yaptım), böylelikle Sen, insanların bir kısmının kalblerini onlara ilgi duyar kıl ve onları birtakım ürünlerden rızıklandır. Umulur ki şükrederler. Rabbimiz, şüphesiz Sen, bizim saklı tuttuklarımızı da, açığa vurduklarımızı da bilirsin. Yerde ve gökte hiçbir şey Allah’a gizli kalmaz. Hamd, Allah’a aittir ki, O, bana ihtiyarlığa rağmen İsmail’i ve İshak’ı armağan etti. Şüphesiz Rabbim, gerçekten duayı işitendir. Rabbim, beni namazı(nda) sürekli kıl, soyumdan olanları da. Rabbimiz, duamı kabul buyur. Rabbimiz, hesabın yapılacağı gün, beni, anne-babamı ve mü’minleri bağışla. (İbrahim Suresi, 37-41)
Görüldüğü gibi Hz. İbrahim (as) duasında hem Allah’ın sıfatlarını saymakta, hem de O’na şükretmektedir. O’ndan istediği şeyler de, kendisini O’na yakınlaştıracak, ahirette bağışlanmasına vesile olacak isteklerdir.
Hz. Lut (as)’ın Duaları
Kuran’da “hüküm ve ilim” verilen peygamber olarak bahsedilen Hz. Lut (as), Nuh Peygamber gibi kavmine uzun yıllar boyunca hak dini tebliğ etmiştir. Ancak Allah’ın sınırlarını çiğneyerek eşcinsel ilişkilerde bulunan kavminin Hz. Lut (as)’a cevabı hep olumsuz olmuştur:
Hani Lut da kavmine şöyle demişti: “Sizden önce alemlerden hiç kimsenin yapmadığı hayasız-çirkinliği mi yapıyorsunuz? Gerçekten siz kadınları bırakıp şehvetle erkeklere yaklaşıyorsunuz. Doğrusu siz, ölçüyü aşan (azgın) bir kavimsiniz. Kavminin cevabı: “Yurdunuzdan sürüp çıkarın bunları, çünkü bunlar çokça temizlenen insanlarmış!” demekten başka olmadı. (A’raf Suresi, 80-82)
Lut Kavmi, Allah’ın elçisini tanımamakla kalmayıp, ona karşı açıkça meydan okumuştu. Hz. Lut (as) ise kavmini uzun bir zaman tevhid dinine çağırdı, herhangi bir olumlu cevap alamayınca Allah’a şöyle dua etti:
Dedi ki: “Rabbim, fesat çıkaran (bu) kavme karşı bana yardım et.” (Ankebut Suresi, 30)
Hz. Lut (as)’ın duasını Allah kabul etti ve Allah’ın elçisine başkaldıran Lut Kavmi helak oldu:
Şüphesiz Biz, fasıklık yapmalarından dolayı, bu ülke halkının üstüne gökten iğrenç bir azab indireceğiz. Andolsun, Biz akledebilecek bir kavim için orada apaçık bir ayet bırakmışızdır. (Ankebut Suresi, 34-35)
Bu örnekte gördüğümüz gibi dua, sadece insanların iyiliği, dünya ve ahiret saadeti için olmayabilir. Allah’ın sınırlarını çiğneyen, müminlere zulmeden toplulukların helakı için birçok peygamber dua etmiştir. Hz. Lut (as)’ın duası da buna bir örnektir.
Hz. Eyüp (as)’ın Duaları
Kuran’da dört yerde Hz. Eyüp (as)’dan bahsedilir ve onun sabrı müminlere örnek olarak gösterilir. Allah’tan vahiy alan seçilmiş bir kul olan Hz. Eyüp (as), ciddi bir hastalığa yakalanarak sıkıntı çekmiştir. (Nisa Suresi, 163) Ancak içinde bulunduğu her türlü ağır şartta daima sabrı ve Allah’a olan güveni ile öne çıkmıştır. Allah onun bu vasfını tüm müminlere örnek olarak gösterir:
… Gerçekten, Biz onu sabredici bulduk. O, ne güzel kuldu. Çünkü o, (daima Allah’a) yönelip-dönen biriydi. (Sa’d Suresi, 44)
Hz. Eyüp (as) yakalandığı hastalığın yanısıra bir de şeytanın olumsuz telkini ile karşı karşıya kalmıştı. Ancak Hz. Eyüp (as) bu sıkıntısını samimi olarak Allah’a açmış ve O’ndan yardım dileyerek dua etmiştir:
Kulumuz Eyyub’u da hatırla. Hani o: “Herhalde şeytan, bana kahredici bir acı ve azab dokundurdu” diye Rabbine seslenmişti. (Sad Suresi, 41)
Bir başka ayette, Hz. Eyüp (as)’ın içli duasından şöyle söz edilir:
Eyüp de; hani o Rabbine çağrıda bulunmuştu: “Şüphesiz bu dert (ve hastalık) beni sarıverdi. Sen merhametlilerin en merhametli olanısın.” (Enbiya Suresi, 83)
Allah elbette bu salih kulunun duasına icabet etmiştir. Allah’ın Hz. Eyüp (as)’a verdiği cevap ayetlerde şöyle aktarılır:
Böylece onun duasına icabet ettik. Kendisinden o derdi giderdik; ona Katımızdan bir rahmet ve ibadet edenler için bir zikir olmak üzere ailesini ve onlarla birlikte bir katını daha verdik. (Enbiya Suresi, 84)
Allah insanları çok farklı şekillerde imtihan etmektedir. Allah’ın salih kullarından biri olan Hz. Eyüp (as) da şiddetli bir sıkıntı ile denenmiştir. Benzer sıkıntılar, yine dünyadaki imtihan ortamı içinde başka müminlerin başına da gelebilir. Dolayısıyla bu tür bir durumda kalan bir mümin, Hz. Eyüp (as) örneğinde olduğu gibi, imtihanın şekli ve süresi ne olursa olsun Allah’ın insana taşıyamayacağı yükü yüklemeyeceğinin bilincinde olmalıdır.
Hz. Yusuf (as)’ın Duaları
Hz. Yusuf (as) kıssası, dua konusunda müminler için güzel örneklerle doludur. Hz. Yusuf (as), karşılaştığı her türlü sıkıntıya karşı tevekküllü ve teslimiyetli davranmasıyla, Allah’a olan sadakatiyle, sağlam bir imanın tüm alametlerini göstermiştir.
Hz. Yusuf (as)’a ve babası Hz. Yakup (as)’a isabet eden sıkıntılar, küçük yaştaki Hz. Yusuf (as)’ın kıskanç kardeşleri tarafından kuyuya atılıp bir kurt tarafından yenmiş gibi gösterilmesiyle başlar. Ancak Hz. Yakup (as), çok sevdiği oğlunun başına gelen bu olay karşısında Allah’a olan teslimiyetini korur:
Ve üzerine yalandan kan (sürülmüş) ola gömleğini getirdiler. “Hayır” dedi. Nefsiniz, sizi yanıltıp (böyle) bir işe sürüklemiş. Bundan sonra (bana düşen) güzel bir sabırdır. Sizin bu düzüp-uydurduklarınıza karşı yardım istenecek olan Allah’tır.” (Yusuf Suresi, 18)
Ayetten de anlaşılacağı gibi oğlunun kanlı gömleği ile karşılaşan Hz. Yakup (as), gerçek bir mümin tavrı göstererek yapacağı en doğru davranışın “sabır, tevekkül ve dua” olacağını söyler. Nitekim kuyuya atılarak ölüme terk edilen Hz. Yusuf (as), bir mucize eseri yoldan geçen bir kervan tarafından bulunur. Onu bulan kafile, onu para karşılığında satmaya karar verir ve yanlarına alır.
Bunun ardından köle olarak önde gelen bir Mısırlıya satılan Hz. Yusuf (as)’a, ergenlik çağına geldiğinde Allah “ilim ve hikmet” (Yusuf Suresi, 22) verir.
Onu satın alan Mısırlının karısı, ayette bildirildiğine göre ondan murad almak ister. Bunu kabul etmeyen Hz. Yusuf (as)’ı hapse attırmakla tehdit eder. Bunun üzerine Hz. Yusuf (as) şöyle dua eder:
(Yusuf) Dedi ki:”Rabbim, zindan, bunların beni kendisine çağırdıkları şeyden bana daha sevimlidir. Kurdukları düzeni benden uzaklaştırmazsan, onlara (korkarım) eğilim gösterir, (böylece) cahillerden olurum. (Yusuf Suresi, 33)
Ayette görüldüğü gibi Hz. Yusuf (as), duasında içinde bulunduğu durumu samimi olarak itiraf etmiştir. Bunun ardından hapse atılan Hz. Yusuf (as), zindanda yanındakilere tebliğe başlar:
“Ey zindan arkadaşlarım, birbirinden ayrı (bir sürü) Rabler mi daha hayırlıdır, yoksa kahhar (kahredici) olan bir tek Allah mı? Sizin Allah’tan başka taptıklarınız, Allah’ın kendileri hakkında hiçbir delil indirmediği, sizin ve atalarınızın ad olarak adlandırdıklarınızdan başkası değildir. Hüküm, yalnızca Allah’ındır. O, Kendisi’nden başkasına kulluk etmemenizi emretmiştir. Dosdoğru olan din işte budur, ancak insanların çoğu bilmezler.” (Yusuf Suresi, 39-40)
Yıllar boyu orada kaldıktan sonra, Mısırlı’nın karısının da Hz. Yusuf (as)’ın masum olduğunu söylemesi üzerine Hz. Yusuf (as) zindandan çıkarılır. (Yusuf Suresi, 51-54)
Tüm bu sıkıntıların ardından Hz. Yusuf (as)’ın duası kabul edilir ve kuyuya atılma ile başlayan olaylar, ülkenin iktidarında söz sahibi olmasıyla devam eder:
İşte böylece Biz yeryüzünde Yusuf’a güç ve imkan (iktidar) verdik. Öyle ki, orada (Mısır’da) dilediği yerde konakladı… (Yusuf Suresi, 56)
Böylece iktidar sahibi olan Hz. Yusuf (as), kendisini zindandan çıkararak hazinenin başına geçiren Allah’a şükreder ve dünyada Müslüman olarak ölmek ve ahirette de salihlerle birlikte olmak için dua eder:
Rabbim, Sen bana mülkten (bir pay ve onu yönetme imkanını) verdin, sözlerin yorumundan (bir bilgi) öğrettin. Göklerin ve yerin Yaratıcısı, dünyada ve ahirette benim velim Sensin. Müslüman olarak benim hayatıma son ver ve beni salihlerin arasına kat. (Yusuf Suresi, 101)
Hz. Şuayb (as)’ın Duaları
Medyen ve Eyke halkına peygamber olarak gönderilen Hz. Şuayb (as), Allah’ın sınırlarını çiğneyen kavmini imana davet etmişti. (Araf Suresi, 85)
Medyen halkının Hz. Şuayb (as)’a cevabı Nuh ve Lut kavimlerinin cevaplarından farklı olmadı. Hz. Şuayb (as)’ın söylediklerini kabul etmeyen kavim, onu ve diğer müminleri yaşadıkları topraklardan sürgün etmekle tehdit etti:
Kavminin önde gelenlerinden büyüklük taslayanlar (müstekbirler) dediler ki: “Ey Şuayb, seni ve seninle birlikte iman edenleri ya ülkemizden sürüp-çıkaracağız veya mutlaka bizim dinimize geri döneceksiniz…” (Araf Suresi, 88)
Hz. Şuayb (as) ise, Medyen halkının duyarsızlığı ve tehditkar tavrı üzerine Allah’a tevekkül ederek O’na dua etti:
Allah bizi ondan kurtardıktan sonra, bizim tekrar sizin dininize dönmemiz Allah’a karşı yalan yere iftira düzmemiz olur. Rabbimiz olan Allah’ın dilemesi dışında, ona geri dönmemiz bizim için olacak iş değildir. Rabbimiz, ilim bakımından herşeyi kuşatmıştır. Biz Allah’a tevekkül ettik. ‘Rabbimiz, bizimle kavmimiz arasında ‘Sen hak ile hüküm ver,’ Sen ‘hüküm verenlerin’ en hayırlısısın. (A’raf Suresi, 89)
Sonunda Lut ve Nuh kavminin başına gelenler Medyen halkının da başına geldi. Hz. Şuayb (as)’ın duası üzerine Allah hükmünü verdi ve Allah’ın elçisini tanımayan kavim helak edildi:
Bunun üzerine onları dayanılmaz bir sarsıntı tuttu da, kendi yurtlarında diz üstü çökmüş olarak sabahladılar. Şuayb’ı yalanlayanlar, sanki orda ‘hiç refah içinde yaşamamışlar’ gibi oldular: Şuayb’ı yalanlayanlar, asıl büyük hüsrana uğradılar. (Araf Suresi, 91-92)
Hz. Süleyman (as)’ın Duaları
Hz. Süleyman (as)’ın önemli özelliklerinden biri, büyük bir güç ve iktidara sahip olmasıydı. Ona birçok üstün yetenekler de verilmişti. Hz. Süleyman (as)’a verilen bu üstün yetenekler arasında cinleri yönetmek, hatta hayvanlarla konuşmak da bulunuyordu. Hz. Süleyman (as)’ın hayvanların konuşmalarını anlaması Kuran ayetlerinde şöyle haber verilir:
Süleyman, Davud’a mirasçı oldu ve dedi ki: “Ey insanlar, bize kuşların konuşma-dili öğretildi ve bize herşeyden (bol bir nimet) verildi. Gerçekten bu, apaçık bir üstünlüktür.” (Neml Suresi, 16)
Kendisine verilen üstünlüklerden dolayı Allah’a şükreden Hz. Süleyman (as)’ın duası ise şöyledir:
“… Rabbim, bana, anne ve babama verdiğin nimete şükretmemi ve hoşnut olacağın salih bir amelde bulunmamı ilham et ve beni rahmetinle salih kulların arasına kat.” (Neml Suresi, 19)
Allah Hz. Süleyman (as)’a bazı özel yeteneklerin dışında büyük maddi imkanlar da sunmuştu. Hz. Süleyman (as) da bu zenginliklere karşı O’na hep şükretmiş ve şöyle dua etmişti:
Rabbim, beni bağışla ve benden sonra hiç kimseye nasib olmayan bir mülkü bana armağan et. Şüphesiz Sen, karşılıksız armağan edensin. (Sad Suresi, 35)
Daha önceki bölümlerde dua konularının sadece şahsi ve dünyevi istekler olmaması gerektiği üzerinde durmuştuk. Hz. Süleyman (as)’ın “hiç kimseye nasip olmayan bir mülk” istemesi de dünyevi bir istek değil, aslında ahirete yönelik bir istektir. Nitekim onun “… gerçekten ben mal sevgisini Allah’ı zikretmekten dolayı tercih ettim…” (Sad Suresi, 32) dediği ayetlerde bildirilmektedir.
Eğer bir insan elinde bulunan maddi imkanları Allah rızası için kullanıyor ve bu imkanlar onu Allah’a yakınlaştırıyor, Allah’ı anmasına vesile oluyorsa, onun dünya nimetlerini istemesi konusunda sıkıntı duymasına gerek yoktur. Çünkü artık bu nimetler onu ahirete yakınlaştıracak birer vesile haline gelmiştir.
Hz. Zekeriya (as)’ın Duaları
Kuran’ın üç ayrı suresinde Hz. Zekeriya (as)’ın dualarından bahsedilir. Yaşı ilerlemiş olan Hz. Zekeriya (as), kendi ardından kavmi içinde imanı ayakta tutması için Allah’tan bir varis istemiştir. Kendisi çocuk sahibi olmak için oldukça yaşlı, karısı ise kısır olduğu için varisi yoktur ve Allah’a duada bulunmuştur:
Hani o, Rabbine gizlice seslendiği zaman; Demişti ki: “Rabbim, şüphesiz benim kemiklerim gevşedi ve baş, yaşlılık aleviyle tutuştu; ben sana dua etmekle mutsuz olmadım. Doğrusu ben, arkamdan gelecek yakınlarım adına korkuya kapıldım, benim karım da bir kısır (kadın)dır. Artık bana Kendi Katından bir yardımcı armağan et. Bana mirasçı olsun. Yakup oğullarına da mirasçı olsun. Rabbim, onu razı olunan kıl.” (Meryem Suresi, 3-6)
Orada Zekeriya Rabbine dua etti: “Rabbim, bana Katından tertemiz bir soy armağan et. Doğrusu Sen, duaları işitensin” dedi. (Al-i İmran Suresi, 38)
Zekeriya da; hani Rabbine çağrıda bulunmuştu: “Rabbim, beni yalnız başıma bırakma, Sen mirasçıların en hayırlısısın.” (Enbiya Suresi, 89)
Ayette Hz. Zekeriya (as)’ın Allah’a gizlice seslendiği bildirilmektedir. Bu, samimiyetin en büyük göstergelerinden biridir. Nitekim Allah, Kendisi’ne bu tür bir samimiyet içinde çağrıda bulunan Hz. Zekeriya (as)’ın duasını kabul etmiştir:
Onun duasına icabet ettik, kendisine Yahya’yı armağan ettik, eşini de doğurmaya elverişli kıldık. Gerçekten onlar hayırlarda yarışırlardı, umarak ve korkarak Bize dua ederlerdi. Bize derin saygı gösterirlerdi. (Enbiya Suresi, 90)
(Allah buyurdu:) “Ey Zekeriya, şüphesiz Biz seni, adı Yahya olan bir çocukla müjdelemekteyiz; Biz bundan önce ona hiçbir adaş kılmamışız.” (Meryem Suresi, 7)
O mihrapta namaz kılarken, melekler ona seslendi: “Allah, sana Yahya’yı müjdeler. O, Allah’tan olan bir kelimeyi (İsa’yı) doğrulayan, efendi, iffetli ve salihlerden bir peygamberdir.” (Al-i İmran Suresi, 39)
Ayetlerin devamında bildirildiğine göre, Hz. Zekeriya (as) Allah’ın duasına karşılık ileri yaşına rağmen kendisine bir erkek evlat bağışlamasına şaşırır. Kendisine müjdeyi ileten melek ise O’na Allah’ın kudretini hatırlatır:
Dedi ki: “Rabbim, karım kısır (bir kadın) iken, benim nasıl oğlum olabilir? Ben de yaşlılığın son basamağındayım.” (Ona gelen melek:) “İşte böyle” dedi. “Rabbin dedi ki: – Bu Benim için kolaydır, daha önce sen hiçbir şey değil iken, seni yaratmıştım.” (Meryem Suresi, 8-9)
Önceki bölümlerde Allah’ın samimi kullarının dualarına onlar için en hayırlı olacak şekilde icabet ettiğini belirtmiştik. Ve Allah’ın içten çağrıda bulunan inananların tek dostu ve yardımcısı olduğunu da bildirmiştik. Allah, çocuk sahibi olması imkansız gibi görünen Hz. Zekeriya (as)’a da, samimi duasına icabet ederek salih bir oğul armağan etmiştir.
Hz. Yunus (as)’ın Duaları
Kuran’da, Hz. Yunus (as)’dan şöyle söz edilir:
Şüphesiz Yunus da gönderilmiş (elçi)lerdendi. Hani o, dolu bir gemiye kaçmıştı. Böylece kur’aya katılmıştı da, kaybedenlerden olmuştu. Derken onu balık yutmuştu, oysa o kınanmıştı. (Saffat Suresi, 139-142)
Hz. Yunus (as) peygamber olarak gönderildiği kavmini terk etmişti. Yukarıdaki ayetlerde görüldüğü gibi, binmiş olduğu gemide yolcular arasında kura çekilmiş ve kura sonucunda onun denize atılmasına karar verilmişti. Yine Kuran’da bildirildiğine göre, denize atılan Hz. Yunus (as), dev bir balık tarafından yutulmuştur. Balığın karnında iken pişmanlık duyan Hz. Yunus (as), Yüce Rabbimiz Allah’a şöyle dua etmiştir:
Senden başka ilah yoktur, Sen Yücesin, gerçekten ben zulmedenlerden oldum. (Enbiya Suresi, 87)
Allah ise Hz. Yunus (as)’ın samimi duasına karşılık onu mucizevi bir biçimde kurtarmıştır:
Bunun üzerine duasına icabet ettik ve onu üzüntüden kurtardık. İşte Biz, iman edenleri böyle kurtarırız. (Enbiya Suresi, 88)
Hz. Yunus (as)’ı Allah daha sonra da itaatli bir kavmin başına geçirmiştir:
“Onu yüzbin veya (sayısı) daha da artan (bir topluluk)a (Peygamber olarak) gönderdik. Sonunda ona iman ettiler, Biz de onları bir süreye kadar yararlandırdık.” (Saffat Suresi, 147-148)
Daha önceki bölümlerde Allah’ın bir duayı kabul ederken bunu belli sebeplere bağladığını, ancak dilerse sebepsiz de istenilen şeyi gerçekleştirebileceğini ve bunun göklerin ve yerin Rabbi olan Allah için son derece kolay olduğunu söylemiştik. Allah Hz. Yunus (as)’ın duasını kabul ederken de her türlü zor görünen şartı ortadan kaldırmış ve Hz. Yunus (as)’ı balığın karnından kurtarmıştır. Bu, insanın hiçbir zaman Allah’ın rahmetinden umut kesmemesi ve hep O’na dua etmesi gerektiğinin çarpıcı delillerinden biridir. İnsan Rabbimize içten yöneldiği müddetçe, kesin bir karşılık görecektir.
Hz. İsa (as)’ın Duaları
Kuran’da, Hz. İsa (as)’dan söz edilirken şöyle denir:
“… Onun adı Meryem oğlu İsa Mesih’tir. O, dünyada ve ahirette ‘seçkin, onurlu, saygındır’ ve (Allah’a) yakın kılınanlardandır..” (Al-i İmran Suresi, 45)
Kuran’da havarilerinin Hz. İsa (as)’dan Allah’a dua etmesini ve gökten bir sofra talep indirilmesini istedikleri haber verilir. “Sofra” anlamına gelen Maide Suresi’nde anlatılan bu olay şöyledir:
Havariler: “Ey Meryem oğlu İsa, Rabbin bize gökten bir sofra indirebilir mi?” demişlerdi. O da: “Eğer inanmışlarsanız Allah’tan korkup-sakının” demişti. (Bu sefer Havariler:) “Ondan yemek istiyoruz, kalplerimiz tatmin olsun, senin de gerçekten bize doğru söylediğini bilelim ve buna şahidlerden olalım” demişlerdi. (Maide Suresi, 112-113)
Havarilerin bu isteklerinin altında olağanüstü bir olay görmek isteği yatıyordu. Hz. İsa (as), bu mucize isteğinin yersiz olduğunu belirtmesine rağmen, havariler gökten sofra inerse kalplerinin daha da tatmin olacağını söyleyerek ısrar ettiler. Hz. İsa (as) ise, havarilerin bu istekleri üzerine Allah’a dua ederken, Kuran’daki birçok dua örneğinde olduğu gibi Allah’ı sıfatlarıyla andı. Kuran’da, Hz. İsa (as)’ın bu duasından şöyle söz edilir:
Meryem oğlu İsa: “Allah’ım, Rabbimiz, bize gökten bir sofra indir, öncemiz ve sonramız için bir bayram ve Senden de bir belge olsun. Bizi rızıklandır, Sen rızık vericilerin en hayırlısısın” demişti. (Maide Suresi, 114)
Allah Hz. İsa (as)’ın duasını kabul etti ve şöyle buyurdu:
Allah demişti ki: “Şüphesiz ben bunu size indireceğim. Artık bundan sonra sizden kim inkâr ederse, ben onu gerçekten alemlerden hiç kimseyi azablandırmayacağım bir azabla azablandıracağım.” (Maide Suresi, 115)
Hz. İsa (as)’ın Maide Suresi’ndeki ikinci duası ise, havarilerin korunup gözetlenmesi ve bağışlanması konusundaydı:
Allah: “Ey Meryem oğlu İsa, insanlara, beni ve anneni Allah’ı bırakarak iki ilah edinin, diye sen mi söyledin?” dediğinde (İsa şöyle dedi); “Seni tenzih ederim, hakkım olmayan bir sözü söylemek bana yakışmaz. Eğer bunu söyledimse mutlaka Sen onu bilmişsindir. Sen bende olanı bilirsin, ama ben Sende olanı bilmem. Gerçekten, görünmeyenleri (gaybleri) bilen Sensin Sen.”
“Ben onlara bana emrettiklerinin dışında hiçbir şeyi söylemedim. (O da şuydu:) ‘Benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah’a kulluk edin.’ Onların içinde kaldığım sürece, ben onların üzerinde bir şahidim. Benim (dünya) hayatıma son verdiğinde, üzerlerindeki gözetleyici Sendin. Sen herşeyin üzerine şahid olansın.” Eğer onları azablandırırsan, şüphesiz onlar Senin kullarındır, eğer onları bağışlarsan, şüphesiz aziz olan, hakim olan Sensin Sen.” (Maide Suresi, 116-118)
Kuran’da Hz. Muhammed (sav)’in Duaları
Kuran’da “Şüphesiz sen, pek büyük bir ahlak üzerindesin” (Kalem Suresi, 4) ayetiyle tanıtılan son peygamber Hz. Muhammed (sav), gecenin bir bölümünü dua, zikir ve ibadetle geçiriyordu. Bir ayette bundan şöyle söz edilir:
Gerçekten Rabbin, senin gecenin üçte ikisinden biraz eksiğinde, yarısında ve üçte birinde kalktığını bilir; seninle birlikte olanlardan bir topluluğun da. Geceyi ve gündüzü Allah takdir eder. Sizin bunu sayamayacağınızı bildi, böylece tevbenizi kabul etti… (Müzemmil Suresi, 20)
Kuran’da Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (sav)’in müminlere karşı ne kadar düşkün ve şefkatli olduğu anlatılır ve onlar için bağışlanma dilemesi emredilir:
Allah’tan bir rahmet dolayısıyla, onlara yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı yürekli olsaydın onlar çevrenden dağılır giderlerdi. Öyleyse onları bağışla, onlar için bağışlanma dile ve iş konusunda onlarla müşavere et. Eğer azmedersen artık Allah’a tevekkül et. Şüphesiz Allah, tevekkül edenleri sever. (Al-i İmran Suresi, 159)
Kuran’da daha birçok ayette kutlu Peygamberimiz (sav)’in dualarından bahsedilmektedir. Dualarda Allah’ı sıfatları ile birlikte anmanın en güzel örneklerini Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav)’in dualarında görebiliriz. Bunlardan bir tanesi şöyledir:
De ki: “Ey mülkün sahibi Allah’ım, dilediğine mülkü verirsin ve dilediğinden mülkü çekip-alırsın, dilediğini aziz kılar, dilediğini alçaltırsın; hayır Senin elindedir. Gerçekten Sen, herşeye güç yetirensin.” (Al-i İmran Suresi, 26)
Tüm peygamberler gibi Hz. Muhammed (sav) de gönderildiği kavmin ileri gelenleri tarafından tehdit edilmiş ve zaman zaman şeytanın olumsuz telkinleri ile karşı karşıya kalmıştır. Böyle durumlarda Peygamberimiz (sav) Allah’a üzerindeki sıkıntıyı kaldırması için şöyle yalvarmıştır:
Ve de ki: “Rabbim şeytanın kışkırtmalarından sana sığınırım. Ve onların benim yanımda bulunmalarından da Sana sığınırım Rabbim.” (Müminun Suresi, 97-98)
Müminun Suresi’nin son ayetinde ise Peygamberimiz (sav)’in bir duası şöyle aktarılır:
Ve de ki: “Rabbim bağışla ve merhamet et, Sen merhamet edenlerin en hayırlısısın.” (Müminun Suresi, 118)
Hz. Musa (as)’ın Duaları
İsrailoğulları’na elçi olarak gönderilen Hz. Musa (as), Firavun’un zulmünden kurtulması için, henüz bebek iken annesine gelen vahy üzerine bir nehre bırakılmıştı. Firavun ve ailesi nehirde buldukları Hz. Musa (as)’ı evlat edindiler. (Kasas Suresi, 7-8) Hz. Musa (as)’a Firavun’un sarayında ergenlik çağına geldiğinde diğer peygamberler gibi Allah’tan “ilim ve hikmet” verildi. (Kasas Suresi, 14)
Kuran’da Hz. Musa (as)’ın Allah’a yönelerek dua etmesine neden olan bir olay şöyle anlatılır:
(Musa) Halkının haberi olmadığı bir zamanda şehre girdi, orda kavga etmekte olan iki adam buldu; bu kendi taraftarlarından, şu da düşmanlarından. Derken taraftarlarından olan, düşmanlarından olana karşı ondan yardım istedi. Bunun üzerine ona bir yumruk attı ve işini bitiriverdi. (Sonra da:) “Bu şeytanın işindendir; o, gerçekten açıkça saptırıcı bir düşmandır” dedi. (Kasas Suresi, 15)
Ayette anlatılan olay sonucunda Hz. Musa (as) Allah’tan bağışlanma diledi ve bir daha suçlu ve günahkarlara destek olmayacağına dair Allah’a söz verdi:
Dedi ki: “Rabbim, gerçekten, ben kendi nefsime zulmettim, artık beni bağışla.” Böylece (Allah) onu bağışladı. Şüphesiz. O, bağışlayandır, esirgeyendir. Dedi ki: “Rabbim, bana verdiğin nimetler adına, artık suçlu günahkarlara destekçi olmayacağım.” (Kasas Suresi, 16-17)
Söz konusu olayın duyulması üzerine, bulunduğu şehrin önde gelenleri Hz. Musa (as)’ı yakalayarak öldürmeyi planladılar. Bunu öğrenince Hz. Musa (as) yine Allah’a dua etti:
Böylece oradan korku içinde (çevreyi) gözetleyerek çıkıp gitti: “Rabbim, zalimler topluluğundan beni kurtar” dedi. (Kasas Suresi, 21)
Hz. Musa (as)’ın duası kabul edildi ve Allah’ın yönlendirmesiyle Firavun’un şehrinden ayrılarak daha güvenli bir yere gitmek üzere yola koyuldu. Bu sırada da sürekli Allah’a yönelmiş, hep O’na dua etmişti:
Medyen’e doğru yöneldiğinde de: “Umarım Rabbim, beni doğru bir yola yöneltip iletir” dedi. Medyen suyuna vardığı zaman, su almakta olan bir insan topluluğu buldu. Onların gerisinde de (hayvanları su başına götürmekten çekinen) iki kadın buldu. Dedi ki: “Bu durumunuz ne?” “Çobanlar sürülerini sulamadıkça, biz sürülerimizi sulayamayız; babamız, yaşı ilerlemiş bir ihtiyardır.” dediler. Hemencecik onların sürülerini suladı, sonra yine gölgeye çekilerek dedi ki: “Rabbim, doğrusu bana indirdiğin her hayra muhtacım.” Çok geçmeden, o iki (kadın)dan biri, (utana utana) yürüyerek ona geldi. “Babam, bizim için sürüleri sulamana karşılık sana mükafaat vermek üzere seni davet etmektedir.” dedi. Bunun üzerine ona gelip de olup bitenleri anlatınca o: “Korkma” dedi. “Zalimler topluluğundan kurtulmuş oldun.” (Kasas Suresi, 22-25)
Bu olayların ardından Hz. Musa (as) Medyen’de yerleşti. Ardından geçen 8-10 yıldan sonra ailesiyle birlikte Medyen’den ayrıldı. Yolda Tuva Vadisi denilen yere geldiğinde ilk vahyi alacaktı. Allah ona Firavun’a gitmesini ve kendisine dini tebliğ etmesini emretti. Hz. Musa (as)’ın Kasas Suresi’nde Allah’a bu konuda şöyle dua ettiği bildirilir:
Dedi ki: “Rabbim, gerçekten onlardan bir kişi öldürdüm, beni öldürmelerinden korkuyorum. Ve kardeşim Harun; dil bakımından o benden daha düzgün konuşmaktadır, onu da benimle birlikte bir yardımcı olarak gönder, beni doğrulasın. Çünkü onların beni yalanlamalarından korkuyorum.” (Kasas Suresi, 33-34)
Kuran’da bildirildiğine göre Hz. Musa (as) içinde duyduğu heyecanın tebliğ görevini yerine getirmesine engel olmasından çekinmişti. Bunun için de Allah’a dua etti:
Dedi ki: “Rabbim, benim göğsümü aç. Bana işimi kolaylaştır. Dilimden düğümü çöz; ki söyleyeceklerimi kavrasınlar. Ailemden bana bir yardımcı kıl, kardeşim Harun’u. Onunla arkamı kuvvetlendir. Onu işimde ortak kıl, Böylece Seni çok tesbih edelim. Ve Seni çok zikredelim. Şüphesiz Sen bizi görüyorsun.” (Taha Suresi, 25-35)
Hz. Musa (as)’ın bu samimi duasına karşılık Allah onu ve kardeşini özel bir koruma altına aldığını şöyle bildirmiştir:
(Allah) Dedi ki: “Pazunu kardeşinle pekiştirip güçlendireceğiz; sizin ikinize de öyle bir ‘güç ve yetki’ vereceğiz ki, ayetlerimiz sayesinde size erişemeyecekler. Siz ve size uyanlar galip olanlarsınız.” (Kasas Suresi, 35)
Hz. Musa (as)’ın Firavun’a göstermiş olduğu mucizeler, Firavun’un yanındaki bazı kişilerin iman etmesine vesile olurken, Firavun ve kavminin büyük kısmı Allah’a karşı büyüklenmekte ısrar ediyorlardı. Bunun üzerine Hz. Musa (as)’ın Allah’a şöyle dua ettiği Kuran’da bildirilir:
Musa dedi ki: “Rabbimiz, şüphesiz Sen, Firavun’a ve önde gelen çevresine dünya hayatında bir çekicilik (güç, ihtişam) ve mallar verdin. Rabbimiz, Senin yolundan saptırmaları için (mi?) Rabbimiz, mallarını yerin dibine geçir ve onların kalblerinin üzerini şiddetle bağla; onlar acı azabı görecekleri zamana kadar iman etmeyecekler.” Allah, Hz. Musa’nın duasına şöyle karşılık verdi: “İkinizin duası kabul olundu. Öyleyse dosdoğru yolda devam edin ve bilgisizlerin yoluna uymayın.” (Yunus Suresi, 88-89)
Hz. Musa (as)’ın yukarıdaki duasının ardından Firavun ve tüm inkarcı çevresi helak edilmiş ve İsrailoğulları Mısır’dan ayrılmışlardır. Mısır’dan çıkmalarından bir süre sonra, Hz. Musa (as) kardeşi Hz. Harun’u yerine bırakarak, kırk günlüğüne Tur Dağı’na çıktı. Burada kendisine vahyin gelmesini bekledi. (A’raf Suresi, 142) Vahy gelince de Allah’a şöyle dua etti:
“… Rabbim, bana göster, Seni göreyim”… (A’raf Suresi, 143)
Allah, Hz. Musa (as)’ın bu isteğine şöyle karşılık verdi:
… (Allah:) “Beni asla göremezsin, ama şu dağa bak; eğer o yerinde karar kılabilirse, sen de Beni göreceksin.” Rabbi dağa tecelli edince, onu paramparça etti. Musa bayılarak yere düştü. Kendine geldiğinde: “Sen ne Yücesin (Rabbim). Sana tevbe ettim ve ben iman edenlerin ilkiyim” dedi. “Ey Musa” dedi. “Sana verdiğim risaletimle ve seninle konuşmamla seni insanlar üzerinde seçkin kıldım. Sana verdiklerimi al ve şükredenlerden ol.” (Araf Suresi, 143-144)
Hz. Musa (as) Tur Dağı’na giderken kavminden sorumlu olarak kardeşi Hz. Harun’u bırakmıştı. Ancak kavmi Hz. Musa (as)’ın gidişi ile birlikte gevşeklik göstererek Mısır’daki putperest inanışlara dönüş yaptılar. Kendilerine bir buzağı heykeli yaptılar ve ona tapındılar. Hz. Musa (as) kavminin buzağıya tapması üzerine aralarından müminleri ayırarak Allah’ın daha önceden vahyettiği buluşma yerine doğru yola çıktı. Ancak buluşma yerine gelmeden bunları da ayetin ifadesiyle “dayanılmaz bir sarsıntı” tutunca, Allah’tan kendisi ve yanındaki müminler için bağışlanma diledi:
… Dedi ki: “Rabbim, eğer dileseydin, onları ve beni daha önceden helâk ederdin. (Şimdi) İçimizdeki beyinsizlerin yaptıklarından dolayı bizi helak edecek misin? O da Senin denemenden başkası değildir. Onunla Sen dilediğini saptırır, dilediğini hidayete erdirirsin. Bizim velimiz Sensin. Öyleyse bizi bağışla, bizi esirge; Sen bağışlayanların en hayırlısısın.” Bize bu dünyada da, ahirette de iyilik yaz, şüphesiz ki biz Sana yöneldik. Dedi ki: “Azabımı dilediğime isabet ettiririm, rahmetim ise herşeyi kuşatmıştır; onu korkup-sakınanlara, zekatı verenlere ve Bizim ayetlerimize iman edenlere yazacağım.” (A’raf Suresi, 155-156)
Kuran’da Hz. Musa (as) ile ilgili olarak anlatılanlara baktığımızda, Hz. Musa (as)’ın dualarında en çok dikkat çeken noktalardan birinin, onun içten samimiyeti ve açıksözlülüğü olduğunu görürüz. Allah’a samimi bir biçimde dua etmiş ve O’ndan yardım dilemiştir. Allah, Hz. Musa (as)’ı zamanla ve olaylarla eğiterek büyük güç sahibi bir peygamber haline getirmiştir.
Yani, önceden de vurguladığımız gibi, duanın en önemli şartlarından biri samimiyetle ve içtenlikle yapılmasıdır. İnsanı bu noktada yanıltabilecek engellerden biri, Allah’a karşı utanarak O’na bazı günah ya da kusurları itiraf etmeme eğilimidir. Bazı insanlar bu eğilimin etkisiyle Allah’a dua ederken çok “resmi” bir ruh hali içinde olurlar ve belki utanma duygusundan belki de kibirlerinden dolayı Allah’a herşeylerini açmazlar. Oysa Allah bizim her türlü kusurumuzu, yaptığımız, hatta aklımızdan geçen her türlü yanlış ve anormal fiil ya da düşünceyi zaten bilmektir.
O halde yapılması gereken şey, açıksözlülükle ve samimiyetle Allah’a yönelip her sırrımızı O’na açmaktır. Allah’a karşı duyulması gereken içli korku, biz kullarını Rabbimiz olan Allah’a teslimiyetli ve samimi bir biçimde yakınlaştıracak bir teşviktir.
Kuran’da Müslümanların Duaları
Allah Kuran’da Müslümanlara nelere dua etmeleri gerektiğini birçok ayetle bildirmiştir. Dua, zaten kaderimizde var olana doğru bizi yönlendirir. Kaderimizi takdir eden de, bize duayı ettiren de Allah’tır. Dua, Müslümanın en önemli ibadetlerinden biridir. Dua eden mümin Allah’a karşı aczini bilip, sürekli teslimiyetli bir ruh halinde olur. Dualarının karşılığında Allah’ın Katında değerli, takva sahibi bir kul olabileceğini ümit eder. Allah bir ayetinde şöyle buyurur:
“De ki: Duanız olmasaydı Rabbim size değer verir miydi?…” (Furkan Suresi, 77)
Bu bölümde Kuran’da haber verilen ve iman edenlerin hayatlarında bir kere de olsa okumaları gereken dualardan bazılarına yer verilmektedir.
“… İnsanlardan öylesi vardır ki: “Rabbimiz, bize dünyada ver” der; onun ahirette nasibi yoktur. Onlardan öylesi de vardır ki: “RABBİMİZ, BİZE DÜNYADA DA İYİLİK VER, AHİRETTE DE İYİLİK (VER) VE BİZİ ATEŞİN AZABINDAN KORU” der…” (Bakara Suresi 200-202)
Elçi, kendisine Rabbinden indirilene iman etti, mü’minler de. Tümü, Allah’a, meleklerine, Kitaplarına ve elçilerine inandı. “O’NUN ELÇİLERİ ARASINDA HİÇ BİRİNİ (DİĞERİNDEN) AYIRDETMEYIZ. İŞİTTİK VE İTAAT ETTİK. RABBİMİZ BAĞIŞLAMANI (DİLERİZ). VARIŞ ANCAK SANA’DIR” dediler. (Bakara Suresi 285)
…”RABBİMİZ, UNUTTUKLARIMIZDAN VEYA YANILDIKLARIMIZDAN DOLAYI BİZİ SORUMLU TUTMA. RABBİMİZ, BİZE, BİZDEN ÖNCEKİLERE YÜKLEDİĞİN GİBİ AĞIR YÜK YÜKLEME. RABBİMİZ, KENDİSİNE GÜÇ YETİREMEYECEĞİMİZ ŞEYİ BİZE TAŞITMA. BİZİ AFFET. BİZİ BAĞIŞLA. BİZİ ESİRGE, SEN BİZİM MEVLAMIZSIN. KAFİRLER TOPLULUĞUNA KARŞI BİZE YARDIM ET.” (Bakara Suresi 286)
“RABBİMİZ, BİZİ HİDAYETE ERDİRDİKTEN SONRA KALPLERİMİZİ KAYDIRMA VE KATINDAN BİZE BİR RAHMET BAĞIŞLA. ŞÜPHESİZ, BAĞIŞI EN ÇOK OLAN SENSİN SEN.” (Al-i İmran Suresi 8)
“RABBİMİZ, KENDİSİNDE ŞÜPHE OLMAYAN BİR GÜNDE İNSANLARI GERÇEKTEN SEN TOPLAYACAKSIN. DOĞRUSU ALLAH, VA’DİNDEN CAYIP-DÖNMEZ.” (Al-i İmran Suresi 9)
Onlar: “RABBİMİZ ŞÜPHESİZ BİZ İMAN ETTİK, ARTIK BİZİM GÜNAHLARIMIZI BAĞIŞLA VE BİZİ ATEŞİN AZABINDAN KORU” diyenler. (Al-i İmran Suresi, 16)
Onların söyledikleri: “RABBİMİZ, GÜNAHLARIMIZI VE İŞİMİZDEKİ AŞIRILIKLARIMIZI BAĞIŞLA, AYAKLARIMIZI (BASTIKLARI YERDE) SAĞLAMLAŞTIR VE BİZE KAFİRLER TOPLULUĞUNA KARŞI YARDIM ET” demelerinden başka bir şey değildi. (Al-i İmran Suresi, 147)
Onlar, ayakta iken, otururken, yan yatarken Allah’ı zikrederler ve göklerin ve yerin yaratılışı konusunda düşünürler. (Ve derler ki:) “RABBİMİZ, SEN BUNU BOŞUNA YARATMADIN. SEN PEK YÜCESİN, BİZİ ATEŞİN AZABINDAN KORU.” (Al-i İmran Suresi 191)
“RABBİMİZ, ŞÜPHESİZ SEN KİMİ ATEŞE SOKARSAN, ARTIK ONU ‘HOR VE AŞAĞILIK’ KILMIŞSINDIR; ZULMEDENLERİN YARDIMCILARI YOKTUR.” (Al-i İmran Suresi 192)
“RABBİMİZ, BİZ: “RABBİNİZE İMAN EDİN” DİYE İMANA ÇAĞRIDA BULUNAN BİR ÇAĞIRICIYI İŞİTTİK, HEMEN İMAN ETTİK. RABBİMİZ, BİZİM GÜNAHLARIMIZI BAĞIŞLA, KÖTÜLÜKLERİMİZİ ÖRT VE BİZİ DE İYİLİK YAPANLARLA BİRLİKTE ÖLDÜR.” (Al-i İmran Suresi 193)
“RABBİMİZ, ELÇİLERİNE VA’DETTİKLERİNİ BİZE VER, KIYAMET GÜNÜNDE DE BİZİ ‘HOR VE AŞAĞILIK’ KILMA. ŞÜPHESİZ SEN, VA’DİNE MUHALEFET ETMEYENSİN.” (Al-i İmran Suresi 194)
Elçiye indirileni dinlediklerinde hakkı tanıdıklarından dolayı gözlerinin yaşlarla dolup taştığını görürsün. Derler ki: “RABBİMİZ İNANDIK; ÖYLEYSE BİZİ ŞAHİDLERLE BİRLİKTE YAZ.” (Maide Suresi 83)
Gözleri cehennem halkından yana çevrilince: “RABBİMİZ, BİZİ ZALİMLER TOPLULUĞUYLA BİRLİKTE KILMA” derler. (A’raf Suresi, 47)
Dediler ki: “BİZ ALLAH’A TEVEKKÜL ETTİK; RABBİMİZ, BİZİ ZULMEDEN BİR KAVİM İÇİN BİR FİTNE (KONUSU) KILMA.” (Yunus Suresi, 85)
“VE BİZİ, KAFİRLER TOPLULUĞUNDAN RAHMETİNLE KURTAR.” (Yunus Suresi, 86)
Ve derler ki: “RABBİMİZ YÜCEDİR, RABBİMİZİN VA’Dİ GERÇEKTEN GERÇEKLEŞMİŞ BULUNUYOR.” (İsra Suresi, 108)
O gençler, mağaraya sığındıkları zaman, demişlerdi ki: “RABBİMİZ, KATINDAN BİZE BİR RAHMET VER VE İŞİMİZDEN BİZE DOĞRUYU KOLAYLAŞTIR (BİZİ BAŞARILI KIL).” (Kehf Suresi, 10)
Ancak: “ALLAH DİLERSE” (İNŞAALLAH YAPACAĞIM DE). Unuttuğun zaman Rabbini zikret ve de ki: “UMULUR Kİ, RABBİM BENİ BUNDAN DAHA YAKIN BİR BAŞARIYA YÖNELTİP-İLETİR.” (Kehf Suresi, 24)
“Çünkü gerçekten Benim kullarımdan bir grup: “RABBİMİZ, İMAN ETTİK, SEN ARTIK BİZİ BAĞIŞLA VE BİZE MERHAMET ET, SEN MERHAMET EDENLERİN EN HAYIRLISISIN, DERLERDİ DE, siz onları alay konusu edinmiştiniz; öyle ki, size benim zikrimi unutturdular ve siz onlara gülüp duruyordunuz.” (Müminun Suresi, 109-110)
Ve de ki: “RABBİM, BAĞIŞLA VE MERHAMET ET, SEN MERHAMET EDENLERİN EN HAYIRLISISIN.” (Müminun Suresi, 118)
